Bài 16: Luyện tập tóm tắt văn bản tự sự

I. Kiến thức cần nhớ

Tóm tắt văn bản tự sự là cách làm giúp cho người đọc và người nghe nắm được nội dung chính của văn bản đó. Văn bản tóm tắt phải nêu được một cách ngắn gọn nhưng đầy đủ các nhân vật, sự việc chính, phù hợp với văn bản được tóm tắt.

II. Soạn bài

1. Sự cần thiết của việc tóm tắt văn bản tự sự

Bài 1.

- Tình huống thứ nhất: Bạn em phải biết tóm tắt bộ phim “Chiếc lá cuối cùng” để kể cho em nghe.

- Tình huống thứ 2: Tất cả học sinh trong lớp phải biết tóm tắt “Chuyện người con gái Nam Xương” trước khi học bài.

- Tình huống thứ 3: Bản thân em phải biết tóm tắt văn bản để giới thiệu một tác phẩm văn học trong buổi sinh hoạt câu lạc bộ.

Bài 2.

- Nhận xét: Trong cuộc sống, chúng ta thường phải tóm tắt văn bản tự sự để học, để đọc, để kể cho người khác nghe.

- Một số tình huống khác: Cô giáo yêu cầu em của em về tìm hiểu truyện cổ tích “Tấm Cám”. Em của em nhờ em giới thiệu về câu chuyện đó. Trong lúc đó, em rất bận. Vì vậy, em chỉ có thể kể tóm tắt.

2. Thực hành tóm tắt một văn bản tự sự

Bài 1.

- Các sự việc chính chưa được nêu lên đầy đủ, còn thiếu một số chi tiết quan trọng:

+ Vũ Nương sinh bé Đản.

+ Trương Sinh mắng nhiếc, đánh đuổi Vũ Nương.

+ Sau khi Vũ Nương qua đời, một đêm Trương Sinh ngồi cùng bé Đản, Đản chỉ chiếc bóng trên tường và nói đó là cha mình.

+ “Trương Sinh nghe Phan Lang kể, biết vợ bị oan…” chưa chính xác, vì thực chất Trương Sinh đã “tỉnh ngộ, thấu nỗi oan của vợ” trước đó.

- Phải kể thêm những chi tiết, sự việc này là để người đọc hiểu được nội dung câu chuyện, đặc biệt là bi kịch, số phận oan nghiệt của Vũ Nương.

Bài 2.

“Vũ Nương quê ở Nam Xương, là người con gái thùy mị, nết na, tư dung tốt đẹp. Chồng nàng là Trương Sinh, con nhà khá giả nhưng lại thất học nên phải đi lính. Ít lâu sau, Vũ Nương sinh con trai, đặt tên là Đản. Mẹ Trương Sinh vì thương nhớ con mà sinh bệnh, Vũ Nương hết lòng chăm sóc nhưng được ít lâu thì bà mất. Sau khi Trương Sinh trở về, bé Đản không chịu gọi chàng là cha mà một mực nói cha Đản thường buổi tối mới đến. Trương Sinh vốn tính hay ghen nên nghi ngờ vợ, Vũ Nương không minh oan được bèn gieo mình xuống sông Hoàng Giang tự vẫn để chứng minh tấm lòng trinh bạch của mình. Một đêm, thấy bóng Trương Sinh trên tường, bé Đản gọi đó là cha, lúc này chàng mới tỉnh ngộ. Cuối làng với Trương Sinh, có người họ Phan, có lần cứu được rùa thần Linh Phi, vợ vua biển Nam Hải, sau bị nạn đắm thuyền được Linh Phi cứu mạng trả ơn, rồi được khoản đãi. Trong bữa tiệc, Phan Lang nhận ra Vũ Nương. Nghe Phan Lang kể chuyện nhà, Vũ Nương thương nhớ chồng con muốn về dương thế. Nàng nhờ Phan Lang nói với Trương Sinh lập đàn giải oan. Nhưng khi Trương Sinh lập đàn bên bờ sông, nàng chỉ hiện lên giữa dòng rồi dần dần biến mất đi”.

Bài 3. Tóm tắt ngắn gọn:

“Xưa có chàng Trương Sinh, sau khi cưới vợ là Vũ Nương xong đã phải đi lính. Giặc tan, Trương Sinh trở về, nghe lời con trẻ, nghi là vợ không chung thủy. Vũ Nương bị oan, bèn gieo mình xuống sông tự vẫn. Một đêm, Trương Sinh cùng con trai ngồi bên đèn, đứa con chỉ chiếc bóng trên tường và nói đó chính là người hay tới đêm đêm với mẹ. Lúc đó, chàng mới hiểu ra Vũ Nương đã bị oan . Một người tên là Phan Lang tình cờ gặp Vũ Nương dưới thủy cung. Khi Phan Lang được trở về trần gian, Vũ Nương gửi chiếc thoa vàng cùng lời nhắn cho Trương Sinh. Trương Sinh lập đàn giải oan trên bờ Hoàng Giang. Vũ Nương trở về ngồi trên một chiếc kiệu hoa đứng ở giữa dòng, lúc ẩn, lúc hiện.

III. Luyện tập

Bài 1. Tóm tắt đoạn trích “Tức nước vỡ bờ”:

Chị Dậu đang chăm sóc người chồng ốm nặng thì cai lệ và người nhà lí trưởng bước vào, chúng vừa cầm roi vừa quát tháo đòi sưu. Mặc dù chị Dậu đã cố gắng van xin nhưng chúng vẫn tỏ ra hách dịch, đòi bắt trói anh Dậu. Bị dồn đến bước đường cùng, chị Dậu vùng lên chống trả quyết liệt khiến cho chúng ngã chỏng quèo.

Bài 2.

Vào thứ năm tuần trước, trên đường đi học về, em đã nhìn thấy một chiếc ví bị đánh rơi. Nhìn xung quanh không thấy có ai, em đã đi đến cầm chiếc ví và mang đến đồn công an nhờ các chú công an trả lại cho người đánh rơi. Khoảng vài tiếng sau, có một ông cụ chừng 70 tuổi đến nhà và cảm ơn em về hành động đó.