Bài 56: Cố hương

- Lỗ Tấn -

I. Kiến thức cần nhớ

- Lỗ Tấn (1881 - 1936) là nhà văn Trung Quốc nổi tiếng, lúc nhỏ tên là Chu Chương Thọ, tên chữ là Dự Tài, sau đổi tên là Chu Thụ Nhân, quê ở Chiết Giang. Ông sinh trưởng trong một gia đình quan lại sa sút, mẹ xuất thân từ nông dân nên từ nhỏ ông có nhiều cơ hội tiếp xúc với đời sống nông thôn. Công trình nghiên cứu và tác phẩm văn chương rất đồ sộ và đa dạng trong đó có 17 tập tạp văn và hai tập truyện ngắn xuất sắc là Gào thét và Bàng hoàng.

- Cố hương là một trong những truyện ngắn tiêu biểu nhất của tập Gào thét.

- Trong truyện ngắn Cố hương, thông qua việc thuật lại chuyến về quê lần cuối cùng của nhân vật “tôi”, những rung cảm của “tôi” trước sự thay đổi của làng quê, đặc biệt là Nhuận Thổ, Lỗ Tấn đã phê phán xã hội phong kiến, lễ giáo phong kiến, đặt ra vấn đề con đường đi của nông dân và của toàn xã hội để mọi người suy ngẫm.

II. Soạn bài

Bài 1.

Bố cục: 3 phần

- Phần 1: Từ đầu “Tôi không quản trời lạnh” đến… “đang làm ăn, sinh sống”. Nội dung: “Tôi” trên đường về quê.

- Phần 2: Tiếp “Tinh mơ sáng hôm sau” đến… “sạch trơn như quét”. Nội dung: Những ngày nhân vật “tôi” ở quê.

- Phần 3: Còn lại. Nội dung: Nhân vật “tôi” trên đường xa quê.

Bài 2.

Trong truyện có 2 nhân vật chính là Nhuận Thổ và “tôi”.

Nhân vật trung tâm là nhân vật “tôi”. Vì “tôi” xuất hiện từ đầu đến cuối tác phẩm, suy nghĩ của nhân vật “tôi” chính là sự trăn trở của tác giả trong tác phẩm.

Bài 3.

- Hai biện pháp nghệ thuật chính được sử dụng để làm nổi bật sự thay đổi ở nhân vật Nhuận Thổ là hồi ức và đối chiếu.

- Trong việc chỉ rõ sự thay đổi của con người và cảnh vật của làng quê, tác giả có nói đến sự sa sút về kinh tế, tình cảnh đói nghèo của nông dân do nạn áp bức, tham nhũng nặng nề, song trọng điểm vẫn là làm nổi bật những thay đổi về diện mạo tinh thần. Chính vì vậy, trong mọi thay đổi, điều làm Lỗ Tấn đau xót nhất là mối quan hệ giữa Nhuận Thổ và “tôi”.

- Qua hàng loạt sự đối chiếu ấy, tác giả đã:

+ Phản ánh tình cảnh sa sút về mọi mặt của xã hội Trung Quốc đầu thế kỉ XX.

+ Phân tích nguyên nhân và lên án các thế lực đã tạo nên thực trạng đáng buồn ấy.

+ Chỉ ra các mặt tiêu cực nằm trong tâm hồn, tính cách bản thân của người lao động.

Bài 4.

- Đoạn (a) chủ yếu dùng phương thức tự sự, làm nổi bật mói quan hệ gắn bó giữa hai người bạn thời thơ ấu.

- Đoạn (b) chủ yếu dùng phương thức miêu tả, kết hợp với biện pháp hồi ức và đối chiếu, làm nổi bật sự thay đổi về ngoại hình của Nhuận Thổ, thể hiện cách sống điêu đứng của Nhuận Thổ và người nông dân.

- Đoạn (c) chủ yếu dùng phương thức nghị luận.