Bài 68: Nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí

I. Kiến thức cần nhớ

- Nghị luận về vấn đề tư tưởng, đạo lí là bàn về một vấn đề thuộc lĩnh vực tư tưởng, đạo đức, lối sống, của con người.

- Yêu cầu về nội dung của bài văn nghị luận này là phải làm sáng tỏ các vấn đề tư tưởng, đạo lí bằng cách giải thích, chứng minh, so sánh, đối chiếu, phân tích,… để chỉ ra chỗ đúng (hay chỗ sai) của một tư tưởng nào đó, nhằm khẳng định tư tưởng của người viết.

- Về hình thức, bài viết phải có bố cục ba phần; có luận điểm đúng đán, sáng tỏ; lời văn chính xác, sinh động.

II. Soạn bài

a. Văn bản bàn về vấn đề: sức mạnh của tri thức.

b. Văn bản có thể chia thành 3 phần.

- Đoạn 1: Phần Mở bài nêu vấn đề.

- Đoạn 2, 3: Phần Thân bài, chứng minh tri thức là sức mạnh.

+  Tri thức có thể cứu một cái máy thoát khỏi số phận của một đống phế liệu.

+ Tri thức là sức mạnh của cách mạng. Bác Hồ đã thu hút nhiều nhà tri thức lớn theo Người tham gia đóng góp cho cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mĩ thành công.

- Đoạn cuối: Phê phán một số người không biết quý trọng tri thức, sử dụng không đúng chỗ.

c. Các câu văn mang luận điểm chính của bài:

- Tất cả các câu ở đoạn 1.

- Đoạn 2:

+ Tri thức đúng là sức mạnh.

+ Rõ ràng người có tri thức thâm hậu có thể làm được những việc mà nhiều người khác không làm nổi. Thử hỏi, nếu không biết cách chữa thì cỗ máy kia có thể thoát khỏi số phận trở thành đống phế liệu không?

- Đoạn 3: Tri thức cũng  là sức mạnh của cách mạng.

- Đoạn 4:

+ Tri thức có sức mạnh to lớn như thế nhưng đáng tiếc là còn không ít người chưa biết quý trọng tri thức.

+ Họ không biết rằng, muốn biến nước ta thành một quốc gia giàu mạnh, công bằng, dân chủ, văn minh, sánh vai cùng các nước trong khu vực và thế giới cần phải có biết bao nhiêu nhà tri thức tài năng trên mọi lĩnh vực!

III. Luyện tập

a. Văn bản trên thuộc loại nghị luận về tư tưởng, đạo lí.

b. Văn bản trên nghị luận về vấn đề giá trị của thời gian, các luận điểm chính bao gồm:

+ Thời gian là sự sống.

+ Thời gian là thắng lời.

+ Thời gian là tiền bạc.

+ Thời gian là tri thức.

c. Phép lập luận chủ yếu trong bài này là phân tích, chứng minh. Mỗi luận điểm đều được chứng minh một cách rõ ràng, cụ thể.