Chùm thơ hai-cư Nhật Bản - Phần 1

Chào em, Thơ Hai cư ghi lại phong cảnh, sự vật, sự việc cụ thể, bình dị trong một khoảnh khắc của thực tại chợt hiện lên trước mắt nhà thơ. Thể hiện triết lý Thiền trong sự tương giao hòa hợp, sự vận động biến đổi, sự bình đẳng của vạn vật, tình yêu quê hương, đất nước, con người... Qua đó cho thấy, cảm xúc của nhà thơ là sự trân trọng những sự vật xung quanh

Chào em, khoảnh khắc là một khoảng thời gian ngắn ngủi, thực tại chính là hiện tại --> khoảnh khắc thực tại: một khoảng thời gian ngắn ngủi trong thực tại.

Chào em, em tham khảo gợi ý sau: Cấu tứ là một khâu then chốt, mang tính chất khởi đầu của hoạt động sáng tạo nghệ thuật nói chung và thơ nói riêng; trong lĩnh vực thơ, cấu tứ gắn liền với việc định hình, hình dung hướng phát triển của hình tượng thơ, cách triển khai bài thơ, sao cho toàn bộ nhận thức, cảm xúc, cảm giác của nhà thơ được đặt vào một vấn đề, đối tượng, sự việc nào đó có thể được bộc lộ chân thực, tự nhiên, sinh động và trọn vẹn nhất. Cấu tứ trong thơ Hai-cư luôn gắn liền từ mối quan hệ giữa các sự vật, hiện tượng trong thế giới khách quan em nhé.

Chào em, em tham khảo nhé!
- Tứ thơ: khơi gợi xúc cảm, suy tư trong một khoảnh khắc hiện tại (quy tắc sử dụng "quý ngữ)
Ví dụ:
Mùa Thu: Mùa Sương – Chiều Thu – Gió Thu.
Mùa Hè: Chim Đỗ Quyên, Tiếng Ve
Mùa Xuân: Hoa anh đào.
=> Đó là thời điểm hiện tại, cảnh trước mắt, sự gắn bó sâu sắc của con người với thiên nhiên.

Chào em, em tham khảo gợi ý:
1. Hai-cư là thể thơ độc đáo của Nhật Bản, là thể thơ ngắn mỗi bài có 17 âm tiết chia làm 3 dòng: 5-7-5. Đây được xem là thể thơ có dung lượng nhỏ nhất trong nền thơ ca thế giới. Nội dung, thi pháp thơ haiku vô cùng thâm diệu, phong phú, thấm đượm hương vị của Phật giáo Thiền tông nói riêng và tinh thần của văn hoá phương Đông nói chung.
2. Thơ hai-cư hàm chứa triết lý nhân sinh sâu sắc, gần gũi, tinh thần từ ái và lạc quan của của Phật giáo Thiền tông
- Đề tài chủ yếu trong thơ hai-cư là thiên nhiên, Thiên nhiên trong thơ haiku thường là những phong cảnh bình dị, những con vật nhỏ bé: một con quạ, một con ếch, một con dế, một tiếng ve, một bông hoa dại nở bên bờ dậu… Qua việc chọn đề tài đó, các thi sĩ hai-cư thể hiện tình yêu với thiên nhiên, quay lưng lại với những giá trị mà ng­ười đời hằng theo đuổi như­ quyền lực, của cải, danh vọng… Chủ đề của thơ hai-cư vô cùng phong phú. Thông qua đề tài thiên nhiên, các thi sĩ hai-cư thường đề cập đến một số vấn đề như:
- Tương giao và hoà hợp: Vạn vật tồn tại trong một mối tương giao và hoà hợp. Với tầm nhìn có giới hạn, chúng ta chỉ nhìn thấy thực tại hiện tiền. Thực tại ấy phô bày trước mắt ta một vẻ dường như rời rạc và bất động. Mặt đất thật bình yên dưới chân, ruộng vườn thật cố định sau nhà, núi non thật bất động xa xa... cỏ cây, hồ nước, muông thú hình như chẳng liên quan gì đến nhau. Nhưng thật ra, khung cảnh đó chính là kết quả của vô vàn những mối tương tác kì diệu theo qui luật vận hành của muôn vật - Đạo.
- Vô ngã – vô thường: Cái con người của một phút trước đây đã không phải là cái con người của phút này. Sống trong thế giới ta bà, chúng ta chẳng qua như con thuyền trên biển cả. Mỗi phút giây, một ngọn sóng mới lại xô đẩy chúng ta. Mỗi chớp mắt, chúng ta lại đối mặt với ngọn sóng ấy trong một trạng thái hoàn toàn khác. Biển có khi nắng ấm chan hoà, có khi sóng to gió cả. Vì vậy chúng ta phải sẵn sàng đón nhận cả hạnh phúc cũng như khổ đau giống như cái cây bên bờ biển sẵn sàng đón nhận ngọn gió dịu dàng cũng như phong ba cuồng nộ, chứ không phải mong đợi biển cả đổi thay qui luật biến động của nó để hoà hợp với con thuyền. Hãy sống với thực tại trước mắt như một phần không thể tách chia của biển đời nhân thế luôn biến động không ngừng.
- Bình đẳng: Dưới cái nhìn của Phật giáo, vạn vật đều bình đẳng như nhau. Phật có thể là anh, là tôi, là láng giềng của chúng ta. Không hạn cuộc riêng loài người. Cỏ cây, hoa lá, chim muông, cầm thú, sông núi ... đều được bao gồm trong công trình giải thoát, nghĩa là trong sự thành đạt Phật quả.
- Trực chỉ: Sự dung dị, sự tự nhiên, sự không ước chế, sự tinh tế, sự tự do. Các nhà thơ thường dùng rất ít chữ để diễn tả tình cảm. Ngôn từ trong thơ hai-cư - thường dung dị đến mức bí ẩn, khó hiểu - đóng vai trò như một công án Thiền – có tác dụng gợi ý, kích thích mãnh liệt sự khám phá của độc giả.
- Khoảnh khắc thực tại: “hiện tại là thứ tài sản quí giá nhất, là sự sống thực sự nơi mỗi con người”. Hãy sống với khoảnh khắc thực tại, chúng ta mới thực sự sống và hoà nhập vào dòng sinh hoá triền miên của vũ trụ bằng toàn bộ sinh lực của mình.
==> Giữa khoảng trống hư ảo của một bài hai-cư, nhà thơ bao giờ cũng phác hoạ một, hoặc một vài hình ảnh hoặc âm thanh. Hình ảnh hay âm thanh trong thơ hai-cư thường rất đơn sơ, giản dị tới mức người đời thường dễ lãng quên. Chúng được các thi sĩ chấm phá bằng một vài đường nét đủ sức gợi lên thần thái. Chúng rất giàu tính t­ượng tr­ưng. Thơ hai-cư có lý tưởng thẩm mỹ riêng rất tinh tế. Nó đề cao cái tịch lặng, đơn sơ, u huyền, mềm mại, khinh thanh,-> do đó thơ hai-cư để lại trong lòng người đọc dư ba nhẹ nhàng, sâu lắng.